Saturday, January 29, 2011

Jan 30 Issue

Mobile Phone id re-verification : kubui phunukma no twwi North East o wngmung

Jan 15, 2011

Department of Telecommunications (DoT) bai sakhlai jak kwtal dagimung je joto borokrok ni mobile phone ni nokni nikuma re-verification eba kubui ma phunuknai hwnwi joto pre-paid mobile phone paijakrokno, abo North east ni bebak borokrok ni bagwi bejua hwnwi bui salai kha.

DoT bai sakhlaijak kha je January 19 ni sal ni bisingo joto mobile phone paijakrok ni nikuma ni kubui phunukmanjak na nangnai hai ya khe a SIM card sachoi rwjaknai hwnwi.

DoT bai teibo sakhlaijak kha je Voter ID Card 2008 ulni abo nikuma kubui phunukmanjagwi mano.

NRHM 2012 bisi ni ulo o bo tongnai

Jan 15, 2011

Indian Dental Association (IDA) ni khungsa Conference o Tapan Chakraborty, Health Minister, hai hwnwi sa kha je Twipra Sorkar nai o National Rural Health Mission (NRHM) chini haste o 2012 ni ulo bo tongthung hwnwi.

NRHM bisi 2005 o ha o chengmani Union Ministry bai naikoljagwi.

Bo tebo sa kha, Twipra haste ni joto panchayat o no sub-health center tai primary hospital bisi 2013 ni bisng o no tubunai.

Bo taibo sa kha, phaini bisi ni simi Homeopahic college chengnai tai dekti no khungsa kwta Dental college bo Twipra haste khulukjaganw.

Twipra o eco-tourism chengjaknai para rok ni rang bangna bagwi

Jan 17, 2011

Twipra Sorkar eco-tourism ni kaisa chongmung chengsana nai tongo para rok tai bolong bsing o tongnai tiprasa rokni rangpuisa bang rwna ni bagwi.

O chongmung ni bisingo khungsa rural tourism centre hwnwi kaisa khulukjak kha Chindaipara, Boromura amchai o tai Department rok 20 (khorok nwichi) Forest officer rok no bolong ni manwi rokno samungo thepamanna twi khe phrwng kha.

Forest minister, Jitendra Chaudhury sa kha Chindraipara ni Joint Forest Management Committee taibo bookrokno eco-tourism twwi phrwngnai.

Bo taibo sa kha, kwbangma Eco Park rok tabuk snamjak kha tai kwbang jaga rogo snamjaknai.

Borok-Kachari Ter, 3rd Boro National Festival 2011 palai jak kha

Jan 18, 2011


Twipra ha o puila Brok-Kchari Ter - 3rd Boro National Festival Khumulwng aoli o kaham krwng kheno mani jak kha. O ter o joto Brok dopha ai Boro rok Assamni taibo dopha rok borokrok ni bisingo sinilaima tai sakbaithang ni hukumu tai kok sollaimano sai manlai kha.

Assam ni Agriculture (Hukba) ni minister Pramila Brahma sa kha, “Chwng joto khungsa nukhung ni borokrok tai chini agi wngthangma rogo saimanma bai se cheng tni oro kuthumlai manma bai chwng chini kok tai dopha no taibo kuchugo twlang mannai tai chwng thansa wngman lai nai”. Bo teibo sa kha je Upen Brahma no naisigwi tai bini kokbai se bo o kok tai hukumu thansa wnglaimano sio.

Bo teibo sa kha, “Chini Bodo dopha rok Goalpara, Kokrajhar, Barpeta hai bebak jagarogni kokrok kisa misa pherlai hano aboni yaphang le kaisano, chini wngthanma rogo chng nugo chwng thansa no phaiwi o juda juda amchai rogo tonglai phai kha aboni bagwi kokrok kisa misa pherlai kha. Haiphano chng chini kok yaphang no saimano”

Bo muito manrwhor kha Bodo tai Dimasa rok salsa Nagaland ni Dimapur aoli o boni Rajdhani tongmani tai Bodo, Dimasa, Deuri, Sonowal , Kachari tai Tipra rok ni yaphang tai kok thansa no.

O sal thamni ter Khumulwng o O ter ni committee ni Adong Okra , MP (Member of Parliament) Bishwajt Daimary, bai fag kaisa tisa wi chengsajak kha phung ni 8:00 am o. O ter 448 (Khorok Brwira brwichi char) adongrok manjak phai kha juda juda hani, 4 (khorokbrwi) Chittagong Hill ni , 2 (khorok ni) Nepal ni bo phai kha.

O ter chengsamani o Chief Minister , Mank Sarkar o ter ni committee no hambai rw kha tai ADC ni naiklnairok no bo khaham rw kha.

NREGA ni tangrang tangnai rokni nogo phainai

Jan 20, 2011


MGNERA (Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act) bai samung tangnai rokni tangrang tauk bank eba post office twi phaiya ui samung tangnai rokni nogo no phainai.

Twipra haste ni Rural Development department bai sakhlai jak kha je Twipra o bo “Biometric Smart card” chengjak nai MGNREGA ni samung tangnai rokno tangang rwnani bagwi.

Rural Development ni minister , Mg. Jitendra Choudhury bai sakhlia jak kha omo Tripura Cooperative Bank tai Tripura Gramin Bank bai chengjaknai.

Bo teibo sa kha o “Biometric card” jot para rok ni samung tannairokno bagjaknai tai bank ni chongjak borokrok hati barsa o para o thangwi tangnairokni tangrang rw bai nai.


Twipra o bo Unique ID Mission

Jan 21, 2011


Twipra haste o bo Karnataka tai Andhra Pradesh haste ni ulo o India ha ni kaitham ha o Unique ID Mission (UID) chengjak kha. 3 lakh (tham rasai)borokrok ni tabuk sak jora ID tikhlaijak kha hwnwi sa kha Mg. Ramsevak Sharma, UID ni Director General.

UID cehngsama bai bork rok kwbangma hamri mannanw hwnwi chongjago tai habugra ni joto ni bagwi tangjaknai samung rok bo teibo kaham khe khlaijaknai.

Bo sa kha, UID phainai March tal baino tikhliajak bai nai.

SPO rok mai cha ya wi tonglai o

Jan 21, 2011


Twipra haste ni SP rok (Special Police Officer) mai chaya wi achugwi borokni tangrang bangrw na ni bagwi kokbang sa lai kha.


Minister Mg. Jitendra Choudhury Mumbai o Paiphal ni Malai Ter o kok sa kha

Jan 21, 2011


Mumbai o wngmani 6th Nortth East Busness Summit o Industries tai Commerce ni minister Mg . Jitendra Choudhury Twipra ha ni paiphal ni bebak wngmangrok no twwi kok sa kha. Bo sa kha Twipra haste ni SDP (State Domestic Product) 10.71 % bang kha 1993-94 ni simi 2007-08 bisi o, abo India ni bangmani 7.97% ni sai bo kwbang.

Bo taibo sa kha Twipra haste o Phlik tai lama rok kwbangma no snamjagwi tongo tai Sabrom tai Bangladesh bai Rail malkhung bo sogwi na nai tongkha.

Taibo sakhlaijak kha Twipra o Rubber, Ua, Cha, tai Gas ni kwbang ma industry rok khulugi mano hwnwi.

Indian Chamber of Commerce bai songchajak o paiphal ni malai ter 6th North East Business Sumit. O salnwi n malai ter o Mnistry of DONER (Development of North East Region) tai kwbang Business group rok bo phai malai kha.

DONER ni minister Mg. B.K. Handique, Nagaland ni CM, Meghalaya ni Dy. CM tai Nagaland , Manipur, Assam, wipra n Indusry Commerce minister rok bo phai kha.


Twipra Sorkar ni Rangpuisa ni biyal

Jan 21, 2011

India ni Finance Minister Mg. Pranab Mukherjee Twipra haste ni Finance Minister Mg. Badal Choudhury no sa kha je Twipra haste no India Sorkar 13th (Chitham) Finance Commision bai sakhlai jak jeswk rang rw kha aboni bisi rang rw wi manya.

Obo sai manjak kha je Twipra Sorkar ni 13th Finance Commision ni jora rwjak o Rs. 7362.24 Crore rangni biyal wngwi tongo - aboni bisingo Rs. 6196.53 Crore tangrang o tai Rs. 1165.71 Crore pension o.

Tabukni bisi o khe Rs. 896.54 Crore ni rangpuisa ni biyal tongo.

Twipra haste ni 2010-2011 ni bisa ni chongmung o Rs. 1860 crore chongjak kha. Solk nama khe Rs. 7222.69 Crore aboni bisingo Open Market Borrowing (OMB) khe Rs. 367.69 Crore.


SMS bai complaint chengjak kha Twipra ni Police bai

Jan 22, 2011


Twipra polce bai “Complaint on SMS’ hwnwi samung chengjak kha.

DIG Operations, Mg. Nepal Das sa kha o kwtal chengjakma bai tabuk je kuu borok police no 9212357123 no sms rohor wi complaint rok rhorwi mano.

SK Roy wngkha Urban Developmet ni tai Mnoj Kumar khe Finance

Jan 23, 2011


Mg. Manoj Kumar Finance Department ni Commisioner tai Secretary cohongjak kha tai Principal Secretary Mg. SK Roy khe Urban Developmentepartment o chongjak kha.

Commisioner Mg. Nepal Sinha TTAADC ni CEO (Chief Executive Officer) chongjak kha.

Principal Secretary Mg. Sushil Kumar chongjak kha General Adminisiration (Personnel & Training) tai Revenue Department .

Mg. SK Chowdhury naikolnai Minoriy Welfare Department tai Sports tai Fisheries Department rok. Mg. YP Singh khe Principal Secretary tabuk naikolnai Health Department no.

Mg. AK Rastogi wngkha Secretary tai Director, Planning tai Cooperative Department ni.


Amarpur o bolongni borok bai khoroknwi kokjag kha

Jan 25, 2011

NLFT (National Liberatin Front of Twipra) ni blongni borokrok Amarpur ni Chaplingcherra amchai o jeep malkhung khungsa o silai bai kokma bai borok khoroknwi dukhu mankha.

Raishyabari o thangwi tongnai a jeep malkhung i chaluknai Mg. Dipen Kumar Tripura (24, Nwichibrwi) tai Mg. Mran Debnath (50, bachi) o guli bai dukhu mankha. Haiphano borok yogwi thangkha ta Raishyabari o sogwi kha.


Bwrwi rokni bagwi juda Kerongnok

Jan 24, 2011


Twipra aste ni sorkar bai sa jak kha Bwrwi rok ni bagwi juda khe kerongnok (court) snamjaknai. Omo bwrwi rok ni bagwi kerng naina bagwi smi se wngnai.

BSF bai kokjagwi khoroks borok thwi kha

Jan 27, 2011


Sonamura amchai ni Durgapur kami o BSF bi kokjagwi borok khoroksa thwi kha.

BSF bai sakhlai jak thwinai Mg. Adul Haque khoroksa smuggler hwnwi. Haiphano kami ni borkrok salai o je a borok smuggler ya hwnwi

Village Committee ni Chongmari February 24 (Nwichibrwi) o

Jan 28, 2011


TTTAADC (Tripura Tribal Areas Autonomous District Council) ni 527 (Bara Nwichi Sni) Vllage Committee ni chongmari February 24 o wngnai.

State Election Commisioner Mg. YP Singh omono sakhlai kha.

Khorok 6,71,163 o chongmari o tongo, aboni bisingo 3,39,645 khe chwla rok tai 3,31,518 rok khe bwrwi rok.


Monarchak ni Gas Power Project ni Rangmari

Jan 28, 2011


Tripura Gas bai chalukjaknai Power Project (100 MW), Monarchak , West Tripura o NEEPCO (North East Power Corporation Limited) bai songchajagwi tongmano Cabinet Committee Rangmari chongkha Rs. 623.44 Crore.


.
Agartala - Kolkata Bus Malkhung

Jan 28, 2011

Bangladesh hator ni Transport Ministry ni khungsa dol Twipra haste o phaikha Agartala-Kolkata (via Dhaka) Bus malkhung chengsanani uansukma chongmung nainani bagwi.

Bohrok Twipra ni Transport minister Mg. Manik Dey bai malai kha.

KOMTHINGNAI NI KOK

HUKBA

Hukba wngkha chahmung tei nangma manwi manna bagwi maithai rok no kaiwi tor rwma tei mal rok no pusima no hwno.
Hukba o hao maithai kaimani raida tei aboni rang-puisa twiwi sio tei mal rok no pusi ma ni raida rokno bo naio.
Hukba khlaiwi borok rok tei mal rokni bagwi chahmung rok wngo. Hukba twi tei juda juda manwi rok bo wngjago, abo rok wng kha khumbubar, buphang-uaphang, mal rokni bukur, tula, ul, ako rok.
Hukba 10,000 bisi swkang ni simi wngwi phai kha hwnwi sajago.

KOMPIUTAR

Kompiutar wngkha kaisa "machine" je borok samani haino samung tango. Borok Kompiutar no samungtangjaknaino sawi samung o thepa o. A samungrok kwbang podrepod wngwi mano: thwngmung, sinema naimung eba khe internet naimung rok. Kompiutar saisung saisung kunu samung tangwi manya, bono chwng se ma sao tamo samung tangna nang.

Kompiutar lekhamung rok belai dati khlai mano tangwi hwnba khoroksa "programmer" Kompiutar no bahai khe samung tangna nang hwnwi kok swiwi rw kha. Kompiutar no rwchapmung khnanani bagwi, bwchap porina bagwi, swina bagwi eba khe kwbang dalbidal samungo chwng thepawi mano.

Friday, January 14, 2011

Jan 16, Issue

Joint Entrance amjokmung ni kwtal raida
Jan 01, 2011
Tripura Board of Joint Entrance Examination (TBJEE) kwtal khe o bisi ni simi amjokmung ni swhngmung naidal no sai kha. O kwtal swhngmung ni naidal o kwtal khe chongjora tai mari nani tangraida no chong kha.
O kokchongjak kha Board ni December tal ni 16 ni malaimung o. Ulo khe, Rajyo Sorkar bo o kwtal naidal raida ni chongmung no soisakha.
TBJEE bai sakhlai jak kha, Physics, Chemistry, Mathematics tai Biology ni full marks 100 wngnai tai joto amjokmung ni jora no 3 (tham) hours wngnai.


Khorok chidok (16) Officer rok IAS tai IFS chongjakk nai
Jan 01, 2011
Khorok chisa (11) okra Tripura Civil Service (TCS) officer rok tai khorok ba (5) Tripura Forest Service (TFS) officer rok no IAS tai IFS chong nani bagwi UPSC uansugwi tongo.

UPSC ni khorok nwi (2) officer tai Department of Personnel and Training (DoPT) ni khorok nwi officer rok tai Union Joint Secretary Rajyo Sorkar ni officerrok bai malai lai kha o promotioin ni kokrok no twiwi.


Bangladesh ni dolsa Feni twima ni saka yakhwrai ni kokno twwi phai kha
Jan 02, 2011
Khoroksni (7) Secretary ni pod ni dolsa adongrok Dhaka ni oro Feni twima ni saka o India bai Bangladesh ni kwcharo 150 meters ni yakhwrai snamnani no twwi design rok ni kok no sakhlai na phai kha.
India hator Feni twima ni saka o yakwrai tangwi Chittagong ni rungtorari o Sabroom ni simi manhor nai hwnwi uansugwi tongo, tamni hwnba Bangaladesh Sorkar o rungtorari no India samungo naimano hwnwi rw kha.


Twipra haste o rang tai investment tok tubunani chubanai hwnwi Sindhe sakha.
Jan 02, 2011
Bharot Sorkar ni Union minister Sushil Kumar Sindhe sa kha je bo Twiipra haste o industry o investment tai rang puisa tubunani o chuba nai hwnwi. Bo oro o Chief Minister Mani Sarkar bai kokmalai ni ulo o kok sa kha.
Bharot Sorkar ni Union minister Sushil Kumar Sindhe sa kha je bo Twiipra haste o industry o investment tai rang puisa tubunani o chuba nai hwnwi. Bo oro o Chief Minister Mani Sarkar bai kokmalai ni ulo o kok sa kha.
Bo teibo sa kha je bono Mg. Sarkar sa khlai kha Rajyo Sorkar company rok no ha tai juda juda chubamung rwnai oro o phainani bagwi.


Shinde Haste rok no sa kha private company rok no bo Electricity (phlik) o samung rw di
Jan 02, 2011
India Hator ni Sorkar Rajyo Sorkar rok no hai hwnwi sa kha je bohrok bo Phlik snammani o Private company rok no bo rang bai samungo thepa di hwnwi.
Shinde o kokrok NEEPCO ni 52 MW ni Rs 290 crore ni phlik nok chengsamani sal no rwgwi o kokrok bo sa kha Ramchandraghat o Chief Minister Manik Sarkar ni bwskango. NEEPCO ni o kwtal phlik nok gas no samungo phwnangnai phlik snamnai.
Bo sa kha je phlik snamthani o private company rok se taibo kaham khe o samung rok khlaiwi mano.
Bo teibo sa kha je Twipra haste phlik snam thanio kotorkuk wnganw tamni hwnba ONGC ni 724 MW Palatana phlik nok tai NEEPCO ni 100MW Monarchak phlik nok snam bai na kasu kha.
Shinde sa o je aswk kwbang phlik tongma bai Twipra hao teibo rang tai investment phai wi Industry rok khuluk jaganw.
Bo teibo sa kha je Union Power Minister no bo sakhlai kha Twipra Haste no 400 KV ni transmission line Bangladesh ha o phlik phal nani bagwi rw di hwnwi.

Twipra haste ni police ni kwtal mwkhang wngnai
Jan 03, 2011
Twipra haste ni Police kwtal mwkhang phnukjaknai borokrok ni swkango tai kwbang hi-tech manwi rok bai. O kwtal phnukjakmung ni bagwi Chief Minister Manik Sarkar Tripura Police Week 2011 o Prajna Bhavan o yapri ka kha.
O Tripura Police Week 2011 o kwbang borokrok ni phaising naisigwi program rok chengsajak kha.


MCI ni CET amjokmung no Twipra Sorkar kasu kha
Jan 04, 2011
Twipra Sorkar Medical Council of India (MCI) bai Medical course porinani bagwi All-India o “Common Entrance Test” (CET) amjokmung no kasu kha.
Twipra Sorkar sakhlai kha je bohrok omono kasu wi Tripura Joint Entrance Examination (TBJEE) ni amjokmung bai se admission na nai tamni hwnba admission ni seat rok, merit ni kokrok tai cut-off mark rok ni rok kaham khe cherwi naijak yak ho.


Twipra Haste o Hong Kong ni company khungsa phaina nai kha
Jan 05, 2011
Hong Kong ni company khungsa company “International Investment Holding Limited” Twipra haste o rang puisa tai investment rwna muchungo hwnwi phaina nai tongo oro ni Bolong tai juda manwi rokni kok no saimanwi.




Twipra ni bwrwi khoroksa mokol bisingo tir habjagwi tongkha
Jan 07, 2011
18 bisi ni bigra bukhuk khoroksa Itorani Jamatia ni mokol bisingo tir khungsa bini buphayung bai achomsa kokjagwi habjak kha. Twipra haste kaisa phani hospital o bini mokol ni o tir no sokogwi tiklhai manlai liya. Bono ulo o khe Kolkata o ma rohor lai kha.

Bishramganj o Class 12 (chinwi) o poriwi tongnai o bwrwi bini buphayung bai badukhung bai thwngwi tonglai phru achomsa bini mokol tir kokjak kha.
Bono IGM Hospital o tiphai ma ulo o khe Agartala Government Medical College o tlang phio kha haiphano aboni ulo bono Twipra ni phatarni hospital o se rohor di hwnwi sakhlaijak kha.
Twipra ni doctor rok sa o je bini mokol ni o tir no tikhlai na bagwi kubung operation ma khlai thai haiphano aboni khlai nani bagwi Twipra ha o kwrwngtai manwi rok kwrwi.
Bono Kolkata o tlangna thang thanio Spicejet tlangna mana khlai rw ma bai bohrok belai khe tekto manjak kha tamni hwnba bohrokni yago rang kwrwi hwnwi.


Tir habjak Itorani ni operation Kolkata o wng kha
Jan 09, 2011
Neurosurgeon Doctorrok ni dolsa chisa (11) inch ni sor ni tir no 18 (chichar) bisi omor ni Itorani ni yaksi mokolni tikhlai kha 48 hours ni operation ni ulo o.
Agini MLA tai INPT (Indigenous Nationalist Party of Twipra) ni okra Nagendra Jamatia Itorani ni joto hospital ni naikani o chuba kha. Dr. A.K. Bhattarcharya ni dolsa neurosurgeon rok o tir no operation bai tikhlai kha.
Operation ni logi no Itorani mokol khulugwi manphano bo salsni laiya sak kok sai manya pho hwnwi sajak kha.
Dr. Bhattacharya bai sajak kha je a tir 48 hours mokol nangwi bokhorogo tongma bai Itorani ni mokol chaya wngnai abo ni bagwi ulni operation o bini yaksi mokol ma sokok nai hwnwi.
Nagendra Jamatia tai kwbang ma juda borokrok Itorani ni operation ni samung no rang bai chuba kha hwnwi sai manjak kha.


Nursing Home rogo thwi ma tonnai hwnwi Minister sa kha
Jan 10, 2011
Twipra haste ni private Nursing home rok bohrokni aro phainai bemar rokni bagwi thwii ma thumwi tonnai hwnwi Health ni minister Mg. tapan Chakraborty sa khlai rw kha.


Twipra haste o belai khe kwchang kha
Jan 12, 2011
Belai khe kwchangma manjak ma bai Twipra ni borokrok ni salbrum ni langma o tekto manjak bai kha. Phung aichuk wngkhe belai khe kubun siyari nugjagkha tai sal thang twtwi taibo kwchang sru sru bang roro wng kha. Taibo kwchangma o mura rok nobar kwchangma birsawi phaima bai belai khe taibo kwchangma bangrwrwk kha.
Kwchangma bang phano Khumulwng Park hai jaga rogo khe borok rok kwbangma no berai laiwi o kwchang maising o thongok lai tonglai ma bangsugkha hwnwi sai mankha.


Twipra ni State Information Commision snamphijak kha
Jan 13, 2011
Twipra haste ni rajya Sorkar State Information Commision no snam phio kha, aboni adong wngkha agini Chief Secretary Mg. V. Shashi Prakash tai Mg. Shyamlima Banerjee.


Rail malkhung bai Mayung bwsa pherjagwi thwi kha
Jan 14, 2011
Mayung bwsa masa khungsa Aguli phaising phai wi tongnai Rail malkhung bai pherjagwi thwi kha. O mayung bwsa thwima bai boni mayungni nukhungni taibo mayungrok joliwi kobor wngwi Atharamura ni kheto rok swbai bai kha.
Siyari belai kwbang wngma bai se nugya wngma bai omo wng si o.


SEBI ni adong okra borokrok no rang puisa no rwwi thwngna swkang company rokno sai man di hwnwi sa kha
Jan 14, 2011
Securities Exchange Board of India (SEBI) ni Chairman Mg. C.B. Bhave sa kha rang puisa rok rwwi thwngna swkang rang ni company rokno kaham khe sini di hwnwi sa kha tamni hwnba tatal tai hamya company rok bai manjakya wngna twi khe.

KOMTHINGNAI NI KOK
Jan 15, 2011
Uansuksimung wngkha o hatingni kwbangma salni simi borokrok ni bebak uansukmung tai kokkhalmungrokno srwngma tai saimanma no hwno. Uansugsimung wngkha srwngmung ni a bedek je chini hatingni puilani simi uansugkrwngrok borokni hao achaimungrok tai thangmung no twiwi uanamano hwnwi mano. Greek ha ni simi chengwi phaikha puila kwtal o srwngmung ni bedek aboni ulo Europe o England, France, Germany tai America harogo bo o uansugsrwngmung bangrwk kha.

Puila o khe chwng romo Socrates hwnwi Greek ha ni a uansugkrwng jotoni sei borok kotor hwnwi, tamni hwnba bini uansugmung tai kok swngmung rok ni raida bai se Uansugsrwngmung tabuk chwng abotwi khe saimano. Socrates ni uansugma tomung hwnkhe "Kok swngma" bai se. Joto manwi no tai tongmung no bo bebakno Kokswngwi swngo tai kuthuk khe kokkhalo. Bini o kutuk khe tai kuthuk khe kokswngmani kwal raida ni bagwi bono kirijagwi Athens aoli o bono taunni assembly bwthar kha.

Bini sagri, Plato, khoroksa taibo uasugkrwng hwnwi ulo khe hwnjago. Plato bini uansugsrwngni bagwi Academy numgwi kaisa srwngnok tang kha Athens tauno. Bo puthi bwchabrok bo kwbangma swi kha, aborogni bisingo "Republic" wngkha bini jotoni sei torkuk bwchab. Plato bini o bwchabo swikha jesa phano Ha no a hani jotoni sei kahamkukrok chongjak borok se a Ha no naikol khe se a Hani kahamkuk wngnai.

Plato ni phrwngnogo khoroksa srwngnai tongmani, bini mung hwnkhe Aristotle. O Aristotle ulo khe khoroksa joto ni sei munggnang unasugkrwng hwnjago. Bo Hating o soisimung ni puila bwchab rok no swikha tai soisimung ni soi raida twi swibai kha. Bo Soisimung, Uansugsimung, Tongmung raida tai Rajniti rogni bebakno twiwi bwchabrok swi klang bai kha. Bini jotoni sei munggnang bwchabrog wngkha "Ethics", "Politics" tai "Physics".

O Hating ni Uansugkrwng borokrok ni kaisa laihrem:

Uansuksimung
* Socrates, Plato, Aristotle, Bacon, Hobbes, Locke, Hume, Descartes, Pascal, Rousseau, Voltaire, Kant, Hegel, Nietzsche, Mill, Emerson, James, Russell

Soisimung
* Pythagoras, Euclid, Archimedes, Copernicus, Galileo, Newton, Darwin, Freud, Einstein, Hawking

Wngthang Swikrwng
* Herodotus, Thucydides, Xenophon, Plutarch, Gibbon, Wells, Churchill

Kokrwbai
* Shakespeare, Milton, Wordsworth, Dickens, Doyle, Tolstoy, Asimov, Rand

Rwchapsimung
* Bach, Mozart, Beethoven, Tchaikovsky

Paiphalsimung
* Smith, Ricardo, Keynes, Friedman, Taylor, Drucker, Kotler, Porter, Kotter

Phai di chwng bo chini Twipra hani borokrok no amtwino uansuk krwngrok ni kokrok no sakhlai wi, chini Tipra Dopha no Modern khlai tisa lai nai Japan, Korea, China, Hong Kong tai Singapore rok khlai ma hai.

Hambai.